W alejce przy ruchliwych ulicach Bombaju znajduje się pracownia projektanta tekstyliów Bela Shanghvi. Jako przewodnicząca Rady Rzemiosła Maharashtra i konsultantka rządu indyjskiego w zakresie projektów rozwoju dla tkaczy, dużo podróżowała po całym kraju i ma poczucie bogatej indyjskiej tradycji tekstylnej, która sięga ponad 3000 lat wstecz.

„Każdy z 28 stanów Indii – i wiele wiosek w tych stanach – ma swój własny, odrębny projekt, własny język tekstylny” – mówi.

'Język?' Powtarzam.

'Dokładnie!'

Energiczna kobieta, z przyciętymi włosami, Shanghvi porusza się szybko po pokoju, ściągając tkaniny z półek i rozkładając je na niskim stole.

Najpierw patrzymy na piękny wełniany szal pashmina z Kaszmiru z niebiesko-białym wzorem paisley. Shanghvi opowiada o tym, jak delikatne, misterne robótki na chuście nawiązują do kwiecistej mowy i złożoności mieszkańców Kaszmiru, których czasami uważa się za „trudnych do odczytania”. Patrzymy na tkaniny z Gujarat w zachodnich Indiach, z odważnymi, kontrastowymi czerwono-czarnymi wzorami, które, jak mówi Shanghvi, są jak odważni i namiętni Gudżarati. Dodaje, że gudżarati świadomie lub nieświadomie tworzą tkaniny, które wyróżniają się na tle surowego krajobrazu. Natomiast wschodnie Indie są bujne i pełne kolorów, a jak mówi Shanghvi, tamtejsze kobiety preferują proste białe sari ze złotą lub czerwoną obwódką.

Pojawia się olśniewający złoty brokat z Benares. Delikatny haft w białym kolorze świadczy o miejskim wyrafinowaniu Lucknow, niedaleko New Delhi. Wkrótce stół Shanghvi jest zawalony materiałami w zdumiewających kolorach i odcieniach, których nie potrafię opisać. Kamaladevi Chattopadhyay, czołowy ekspert od indyjskiego rzemiosła, który pisze o zamiłowaniu Indian do koloru, zwrócił uwagę, że nawet biel ma tutaj pięć tonów – kość słoniowa, jaśmin, sierpniowy księżyc, sierpniowa chmura po deszczu i muszla. Indie czują się dla mnie jak zbiór krajów odzwierciedlony w ich tkaninach.

Na subkontynent przyjechałam w grudniu, na początku chłodniejszych miesięcy i sezonu ślubnego. W sklepach z tkaninami, gdziekolwiek się udaję, znajduję kobiety zajmujące się poważnym zajęciem kupowania sari nie tylko dla panny młodej i jej opiekunek, ale dla wszystkich gości, których często jest blisko tysiąc.

Od czasów starożytnych tkaniny były kojarzone z ważnymi rytuałami i wydarzeniami towarzyskimi w Indiach. Rzeźby sakralne są tradycyjnie ubierane, a paski materiału zawieszone na drzewach i słupach jako ofiary wokół hinduskich świątyń. Płótno podaje się przy narodzinach dziecka oraz gdy mężczyzna kończy 60 lat i odnawia przysięgę małżeńską z żoną. Tekstylia stały się polityczne, gdy wezwanie Gandhiego do ręcznie przędzonej indyjskiej tkaniny – a tym samym mniejszej zależności od brytyjskich towarów – przekształciło się w wołanie o niepodległość w latach 40. XX wieku.

W rzeczywistości historia Indii jest tak spleciona z tekstyliami, że trudno je rozdzielić. Bawełna i jedwab są rdzenne, a kiedy tkacze odkryli, jak wytwarzać trwałe barwniki, świat zazdrościł indyjskich tkanin. Jeden z dowódców Aleksandra Wielkiego, po przybyciu na subkontynent, zdumiewał się, że indyjskie ubranie „konkuruje ze światłem słonecznym i jest odporne na pranie”. Ściśle strzeżona tajemnica barwników doprowadziła Brytyjczyków do założenia placówek handlowych w Gujarat w 1613 roku i Madrasie (obecnie Chennai) na południowo-wschodnim wybrzeżu w 1640 roku. Holendrzy i Francuzi podążyli za nimi z własnymi portami w pobliżu. Gujarat i południowo-wschodnie prowincje Tamil Nadu i Andhra Pradesh pozostają do dziś ważnymi ośrodkami włókienniczymi.

Suchy klimat Gudżaratu oraz podatność na susze i powodzie zawsze sprawiały, że rolnictwo tutaj było niepewne. Podczas letnich monsunów, kiedy łąki na północ od Bhuj stają się morzem śródlądowym i rolnictwo musi zostać porzucone, hafty i koraliki kwitną jako sposób na życie. Północny Gujarat, zachodni Radżastan i sąsiedni Sind w Pakistanie pozostają trzema najbogatszymi obszarami haftu ludowego na świecie. Bhuj i stare miasto portowe Mandvi w Gujarat są również ośrodkami dla bandhani lub tie-dye pracy. Bandhani szale są częścią powszechnego stroju zachodnich indyjskich kobiet.

Dzisiaj wpadam na zakurzoną drogę gruntową w Rann of Kutch, na północ od Bhuj, w klimatyzowanym samochodzie Mike'a Vagheli. Jest właścicielem Garha Safari Lodge pod Bhuj i wydaje się, że zna wszystkich, w tym szefa muzułmańskiej wioski Mutwa Dhordo, zaledwie 20 mil od granicy z Pakistanem. Po herbacie i wymianie uprzejmości zostaje przedstawiony siostrzenicy szefa, Sofii Nani Mita, lat 25, która mówi trochę po angielsku i jest uważana za jedną z najbardziej utalentowanych hafciarek.

„O nie, nie”, mówi Mita na wylewne komentarze wuja. Polega na 82-letniej babci, którą uważa za lepszego rzemieślnika. Pokazuje mi kanjari (bluzka) zrobiła jej babcia, potem haft, nad którym pracuje. Szwy są niezwykle małe i złożone, tworzone za pomocą maleńkich igieł w otwartym ściegu łańcuszkowym, również charakterystycznym dla Sinda. Wzory są abstrakcyjne i geometryczne i wykonane w żywych kolorach — czerwonym, zielonym, niebieskim, żółtym, pomarańczowym, różowym i czarnym. Są podobne do haftu Afganistanu. (Mutwa, pasterze kóz i wielbłądów, wyemigrowali stamtąd ponad 350 lat temu.) Oba kawałki są zdumiewające.

„Wiele kobiet w wiosce po prostu pracuje w branży turystycznej”, mówi, „ale ja próbuję zrobić coś – [usiłuje się znaleźć właściwe słowo] też inaczej. Zobaczysz?'

Mita znika w sąsiedniej chacie. (Z dachu krytego strzechą wystaje antena satelitarna.) Wraca z długim paskiem czarnego materiału z wzorami cztery na cztery cale. To rodzaj „notatnika”. Mita wyjaśnia, że ​​przeprowadza wywiady ze starszymi kobietami z wioski i nagrywa ich specjalne szwy, „więc zachowamy tradycje”.

Podobnie jak w innych wioskach w Rann of Kutch, tu kobiety wykonują swoją najlepszą pracę dla swoich posagów i mniej czasochłonną pracę nad torbami i kołdrami na sprzedaż turystom i kolekcjonerom. Jednak maszyny do szycia i tkaniny syntetyczne drastycznie zmieniają style i tradycje, podobnie jak telewizja kablowa, która nadaje najnowsze bollywoodzkie opery mydlane. A. A. Wazir, kolekcjoner tekstyliów z Bhuj, ubolewa nad pojawieniem się telewizji kablowej w Rann kilka lat temu. „Bardzo źle dla tradycji. Bardzo źle – mówi.

Tysiąc mil dalej, na południowo-wschodnim wybrzeżu Indii, niedaleko Chennai, Visalakshi Ramaswamy, projektant wnętrz i ekspert w dziedzinie tekstyliów, podziela te same odczucia. „Teraz, dzięki krośnie żakardowemu, możesz zeskanować dowolny obraz do komputera i stworzyć programowe karty perforowane dla krosna”, mówi. „W zeszłym roku „Spódnice Kopciuszka” były wściekłością wśród młodych dziewcząt. Każdy ośmiolatek chciał spódnicę z historią Kopciuszka utkaną na granicy.

Ramaswamy mówi mi, że Indianie z południa mają opinię bardziej powściągliwych i religijnych niż ich rodacy z północy. Fale muzułmańskich najeźdźców nigdy nie dotarły tak daleko na południe jak Chennai, więc piękne kompleksy świątyń hinduskich w pobliżu pozostają nienaruszone. Świątynie, które wymagają religijnych obić ściennych i sztandarów, stały się twórczymi ośrodkami dla rzemieślników i tak pozostają do dziś. Sri Kalahasti, popularne miejsce pielgrzymek 80 mil na północ od Chennai, jest domem Gurappy Shetty i jego syna J. Niranjana, mistrzów tekstylnych, których prace są gromadzone w całych Indiach. Tradycja Sri Kalahasti kalamkari , malował tekstylia narracyjne i religijne, zrodził w XVII wieku perkal, glazurowaną bawełnę, niegdyś pożądaną przez europejską rodzinę królewską.

Dziś rano udajemy się na południe od Chennai w kierunku Kanchi-puram, jednego z najświętszych miast Indii, z około 125 rozpoznanymi świątyniami. Kanchipuram to powszechnie znane określenie najbardziej pożądanych jedwabnych sari ślubnych w Indiach, a także bawełny w olśniewającą kratę i pledy. Zazwyczaj sari Kanchipuram mają wzory w jaskrawo kontrastujących kolorach - bordowym i zielonym, pawim niebieskim i różowym - oraz złotą lub srebrną nicią wplecioną w granice. „Często jedwab Kanchipuram jest uważany za lepszy, ponieważ każda nić składa się z sześciu delikatnych splotów jedwabiu zamiast trzech”, mówi Ramaswamy. Mówi się, że dodatkowy ciężar jedwabiu sprawia, że ​​wdzięcznie opada na kobiece ciało, tworząc krzywe tam, gdzie powinny być i ukrywając innych.

Około 60 000 ze 188 000 mieszkańców Kanchipuram to tkacze i żyją w skupiskach rodzinnych związków zawodowych, tak jak ma to miejsce od setek lat. Zatrzymujemy się w jednym kompleksie. Niskie betonowe domy zawierają małe pokoje, w których pracują mężczyźni, zawiązując węzły na kawałkach sznurka, jako przewodnik po projektach na ręcznych krosnach. Inni używają komputera do dziurkowania tekturowych pasków, które kształtują wzory na krosnach żakardowych.

W innym słabo oświetlonym pomieszczeniu kobieta pracuje przy półautomatycznym krośnie żakardowym, które wypełnia przestrzeń. Jej maluch siedzi cicho na ławce obok niej. Karty projektu grzechoczą, gdy poruszają się wzdłuż górnej części krosna, kierując poziome nitki, które kontrolują projekt i uwalniając tkacza od żmudnej pracy manipulowania węzłami. Mimo to ręczne przesuwanie małego wrzeciona przez 2400 nitek (szerokość materiału) to ciężka praca, która zarobi tej kobiecie około 2 dolarów dziennie. (Sari o długości sześciu jardów, którego produkcja zajmuje około dwóch tygodni, będzie sprzedawać się za około 70 dolarów.) To tak, jakby cała jej twórcza energia i jej rodzina były zaangażowane w produkcję tego niezwykłego materiału, a ich otoczenie nie było dla nich ważne.

Podczas moich podróży po Indiach prawie nieświadomie zostawiam za sobą w hotelach swoje nudne, zachodnie ubrania: spodnie khaki, białą koszulę, beżową bawełnianą marynarkę. Nie da się nie dać się uwieść tkaninom Indii. Tu, w Chennai, w końcu poddaję się kupowaniu sari. Mój pochodzi z Arani, niedaleko Kanchipuram, w odcieniu fioletowo-zielonym zwanym delikatnym mango, które podobno przypomina kolorem młodych pędów drzewa mango. Nie wiem, czy ją założę, ale nigdy nie znudzi mi się patrzenie na tańczące kolory materiału w świetle. Jest żywy – kiełek przeszczepionego mango w mojej sypialni.

Amerykańskie Towarzystwo Tekstylne , w Earleville, Maryland, ( 410 / 275-2329; www.textilesociety.org ) i Muzeum Włókiennictwa , w Waszyngtonie, ( 202/667-0441; www.textilemuseum.org ) organizują wycieczki tekstylne na całym świecie, w tym w Indiach. Inne indyjskie zasoby tekstylne w tej historii są wymienione poniżej.

MUMBAJ

Indian Textiles Co. Luksusowe, wysokiej klasy tkaniny z całych Indii, zebrane przez właścicieli Sushil i Meerę Kumar. Sklep i salon wystawowy znajdują się w hotelu Taj Mahal Palace & Tower w centrum Bombaju. ( Apolla Bunder; 91-22 / 2202-8783 ).

Rynek Wizja indyjskiego pracownika socjalnego Pushpiki Freitas, tej 20-letniej organizacji non-profit z Chicago, współpracuje z kobietami w slumsach Bombaju, sprzedaje swoje produkty w USA i, wraz z indyjskim udziałem partnerów, promuje rozwój społeczności. Odzież i wyposażenie domu w przystępnej cenie. ( 800/726-8905; www.rynekindia.com ).

Mehta i Padamsey Projektantka tekstyliów Meera Mehta ma doskonałe wyczucie koloru i współpracuje z tkaczami w całym kraju. ( Fort Chambers, blok C, ul. Tamarind, Fort; 91-22/2265-0905 ).

Studio Aavartan Butik eksperta rękodzieła i konsultanta projektowego Bela Shanghvi. ( Ness Baug, załącznik 1, sklep nr 1, Nana Chowk; 91-22/2387-3202 )

Organizacja charytatywna WomenWeave Wspierana przez ONZ organizacja non-profit, której celem jest poprawa życia indyjskich kobiet poprzez marketing ich ręcznie tkanych produktów. ( 83 Gool Rukh, Worli Seaface; 91-22/5625-8709; www.womenweavers.org ).

GUJARAT

Muzeum Włókiennictwa Calico Mekka wśród muzeów tekstyliów, z jedną z najlepszych na świecie kolekcji antycznych i współczesnych indyjskich tekstyliów, w tym rzadkich gobelinów i kostiumów. Jest zbudowany z części starych wiejskich domów i znajduje się w Ogrodach Shahi Bagh, około trzech mil na północ od Ahmadabad. ( 91-79 / 2786-8172 ).

Kala Raksza Współzałożony przez Judy Frater, byłą zastępcę kustosza Muzeum Włókiennictwa w Waszyngtonie, fundusz ten wspiera lokalnych rzemieślników i chroni tradycyjne rzemiosło w Kutch, w tym haft. ( Parkar Vas, Sumrasar Sheikh; 91-2808 / 277-237; www.kala-raksha.org ).

Muzeum Jakości Tekstyliów A. A. Wazir i jego synowie od ponad 25 lat kolekcjonują hafty i tekstylia zgodne z nazwą ich sklepu. ( 107/B-1, Kolonia Lotosu, PCV Szkoła Mehta Marg, Bhuj; 91-2832/224-187; www.museumqualitytextiles.com ).

GDZIE SIĘ ZATRZYMAĆ

Garha Safari Lodge Dobra baza wypadowa na obrzeżach Bhuj do odkrywania rękodzieła i tradycji tekstylnych różnych muzułmanów, hinduistów i dżinistów w wiejskich Kutch. Właściciel Mike Vaghela może zorganizować wycieczki po wsi. ( Tama Rudrani, Bhuj; 91-79/2646-3818; podwaja się od )

SZENNA OBSZAR

Dakszinaczitra Historyczne domy z południowych Indii zostały przeniesione na ten piękny, 10-akrowy teren nad morzem, aby przybliżyć odwiedzającym kulturę i tradycje rzemieślnicze Tamil Nadu i innych prowincji. Urodzona w Ameryce założycielka, antropolożka Deborah Thaigarajan, nadal rozwija wystawy i programy edukacyjne. Rzemieślnicy pracują na miejscu i sprzedają swoje wyroby. ( East Coast Road, Muttukadu, Chennai; 91-44/2747-2603; www.dakshinachitra.net ).

Centrum Badawczo-Szkoleniowe Kalamkari Prowadzony przez mistrza malarza tekstyliów J. Niranjana Shetty. ( Działka 4, Świątynia Shirdi Sai, Chennai Rd., Sri Kalahasti; 91-984 / 959-9239 ).

Nalli Chinnasami Chetty Pięć niesamowitych pięter tkanin z całego południa — jedwabiów i sari z Kanchipuram, bawełny i gotowych ubrań — i wypełnionych indyjskimi kupującymi. Większość sprzedawców mówi po angielsku. ( 9 Nageswaran Rd., Panegal Park, T. Nagar, Chennai; 91-44 / 2434-4115; www.nalli.com ). Nalli ma również sklepy w całych Indiach i amerykański outlet w Mountain View w Kalifornii ( 650/938-0700 ).

Garha Safari Lodge

Muzeum Jakości Tekstyliów

A. A. Wazir i jego synowie od ponad 25 lat kolekcjonują hafty i tekstylia zgodne z nazwą ich sklepu.

Kala Raksza

To zaufanie wspiera lokalnych rzemieślników i chroni tradycyjne rzemiosło w Kutch, w tym haft.

Muzeum Włókiennictwa Calico

Studio Aavartan

Butik eksperta rękodzieła i konsultanta projektowego Bela Shanghvi.

Meera Mehta

Projektantka tekstyliów Meera Mehta ma doskonałe wyczucie koloru i współpracuje z tkaczami w całym kraju.

Indian Textiles Co.

Luksusowe, wysokiej klasy tkaniny z całych Indii, zebrane przez właścicieli Sushil i Meerę Kumar. Sklep i salon wystawowy znajdują się w hotelu Taj Mahal Palace & Tower w centrum Bombaju.

Muzeum Włókiennictwa

To małe muzeum, położone poza zwykłym szlakiem turystycznym w dzielnicy Kalorama, ma na celu wspieranie docenienia artystycznej wartości tekstyliów z całego świata. Pierwotnie założone przez George'a Hewitta Myersa w 1925 roku, Muzeum Włókiennictwa mieści się w dwóch budynkach, z których jeden jest dawną rezydencją rodziny Myers, zbudowaną w 1913 roku. Kolekcja muzeum obejmuje ponad 19 000 eksponatów datowanych na 3000 lat p.n.e. z akcentami, takimi jak orientalne dywany, tekstylia islamskie i prekolumbijskie tekstylia peruwiańskie. Dotychczasowe wystawy obejmują Zbudowany kolor: Kołdry Amiszów i Współczesna moda japońska: kolekcja Mary Baskett .